Geen btw op groente en fruit noodzakelijke maatregel tegen overgewicht.

Eén op de twee volwassenen in Nederland, en ruim 15 procent van de kinderen, heeft overgewicht of obesitas. Deze percentages zijn nog hoger voor mensen met een laag inkomen. Na jarenlang vooral op voorlichting of educatie te hebben ingezet, wil het kabinet eindelijk ook concrete maatregelen nemen om overgewicht te bestrijden: in het regeerakkoord van Rutte IV werden een suikertaks en een btw-nultarief op groente en fruit aangekondigd. Helaas is het na het verschijnen van een kritisch rapport niet meer zeker of het kabinet het nultarief op groente en fruit gaat doorzetten. Maar uitstel of afstel is zeer onverstandig. Een btw-verlaging op groente en fruit is effectief, uitvoerbaar en er is maatschappelijk draagvlak voor. Met 91% steun onder de bevolking is de maatregel het meest populaire voorstel uit het regeerakkoord.

De afgelopen twee decennia is fruit en groente gemiddeld veertig procent duurder geworden, terwijl suiker meer dan twintig procent goedkoper werd. Recent onderzoek van de UvA laat zien dat bijna de helft van de inwoners van Amsterdam met een laag inkomen in financiële en materiële zin onvoldoende toegang heeft tot gezond eten. Ruim de helft van deze groep heeft niet altijd voldoende geld om een gezonde maaltijd op tafel te zetten, en twee op de vijf geven aan minder te eten of een maaltijd over te slaan omdat er niet genoeg geld is. De respondenten gaven aan gezond te willen eten, maar dat dan wel de kosten omlaag moeten. Een herkenbaar beeld voor heel Nederland.

Appeltje-eitje dus, zou je denken. Maar in plaats van snelheid te maken, wilde het kabinet eerst meer onderzoek laten doen. De uitkomsten daarvan zijn teleurstellend. Want in plaats van hun licht op te steken bij internationale koplopers op dit gebied, blijven de onderzoekers al steken bij de vraag wat precies verstaan moet worden onder groente en fruit. Ze betwisten vervolgens of het wel een effectieve maatregel is, en ze wijzen op het mislopen van btw-inkomsten.

Wat moet het kabinet nu met de uitkomsten van dit onderzoek doen? Wat ons betreft is dat duidelijk: schuif deze hete aardappel niet langer van het bord. Hak zo snel mogelijk een knoop door over welke artikelen wel en niet onder de wet vallen, en voer deze zo snel mogelijk in. Het is altijd al een politieke keuze geweest welke producten onder welk btw-tarief vallen: zo valt konijnenvoer onder het hoge tarief en caviavoer onder het lage tarief. Dan moet het toch ook mogelijk zijn om duidelijke keuzes te maken bij de afschaffing van btw op bijvoorbeeld onbewerkte groente en fruit.

Zijn de zorgen over de effectiviteit van de maatregel terecht? Nee. Wetenschappers houden doorgaans graag een slag om de arm, maar in dit geval is er consensus: prijsmaatregelen op voeding zijn effectief. Zo liet bijvoorbeeld een Nederlandse studie waarin mensen een half jaar lang 50% korting kregen op groente en fruit zien dat dit leidde tot een significante stijging van de aankopen van deze gezonde voedingsproducten, terwijl een educatief programma geen effecten liet zien. Ook onderzoeken van de Wereldgezondheidsorganisatie laat zien dat prijsverlagingen op gezonde producten echt bijdragen aan de consumptie ervan – een effect dat toeneemt als deze samen met de suikertaks wordt ingevoerd.

Natuurlijk, deze maatregel alleen is niet genoeg om alle Nederlanders op een gezonder gewicht te krijgen. We moeten toewerken naar een gezond voedselsysteem, waarbij gezonde voeding beter
bereikbaar en betaalbaar is dan ongezonde voeding. Deze prijsmaatregel is een belangrijke stap op weg naar zo een systeem. Een stap die mensen met een kleine beurs echt gaat helpen.

Wij roepen het kabinet daarom op om een voorbeeld te nemen aan landen zoals Spanje, Slowakije en het Verenigd Koninkrijk die de invoering van een btw-verlaging op groente en fruit recent probleemloos en met resultaat hebben doorgevoerd. De gezondheidswinst die deze maatregelen op termijn opleveren, vertaalt zich in meer levensgeluk, lagere zorgkosten van een gezondere bevolking, hogere arbeidsparticipatie en minder arbeidsongeschiktheid. En van die winst profiteren we in Nederland allemaal, niet alleen de schatkist en de producenten van bewerkt voedsel! Appeltje-eitje.

Ondertekend door:

Gemeenten

• *Marjolein Moorman, wethouder Onderwijs, Jeugd, Armoedebeleid en Schuldhulpverlening, waarnemend wethouder Zorg, gemeente Amsterdam *(penvoerder)
• Leon Meijer, wethouder Jeugd, Financiën, Food, Publieke gezondheid en Wonen, gemeente Ede
• Maud Hulshof, wethouder Economie, Voedsel, Cultuur en Circulariteit, gemeente Wageningen
• Gert-Jan Kats, burgemeester, gemeente Veenendaal
• Bennie Wijnne, wethouder Ruimtelijke Ordening, Wonen, Plattelandsontwikkeling en Regionale Samenwerking, gemeente Barneveld
• Gerard Renkema, burgemeester, gemeente Nijkerk
• Hans van der Pas, burgemeester, gemeente Rhenen
• Gerard van Deelen, wethouder Economie, Cultuur, Verkeer en Voedsel, gemeente Scherpenzeel
• Petra Doornenbal, burgemeester, gemeente Renswoude
• Faouzi Achbar, wethouder Welzijn, Samenleven, Sport en Digitale Inclusie, gemeente Rotterdam
• Robbert Berkhout wethouder Klimaat en energie, Economie, Vergroenen en openbare ruimte, en dierenwelzijn, gemeente Haarlem
• Eelco Eerenberg, wethouder Volksgezondheid, gemeente Utrecht
• Mariëlle Vavier, wethouder Armoede, inclusie en Volksgezondheid, gemeente Den Haag
• Jesse Luijendijk, wethouder Dierenwelzijn, Openbare ruimte, Klimaatadaptatie, Circulaire grondstoffen, Biodiversiteit en Natuur, gemeente Almere

Organisaties

• Ton Coenen, algemeen directeur GGD GHOR Nederland
• René Verhulst, voorzitter Regio Foodvalley
• Astrid Nielen, voorzitter AJN Jeugdartsen Nederland
• Dr. Karine van ’t Land, arts Maatschappij + Gezondheid, voorzitter KAMG
• Lea Bouwmeester, voorzitter Federatie voor Gezondheid
• Alliantie Voeding in de Zorg
• drs. Diena Halbertsma, voorzitter Alliantie Voeding voor de Gezonde Generatie
• Transitiecoalitie Voedsel
• Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten
• Jeroom Remmers, directeur True Animal Protein Price Coalition (TAPP Coalitie)
• S. Baan, Directeur Publieke Gezondheid GGD West-Brabant
• Annette S. de Boer, Directeur Publieke Gezondheid GGD Haaglanden
• Dr. A.M.P.M. Bovens, Directeur Publieke Gezondheid, GGD Zuid Limburg
• Samantha Dinsbach, Directeur Publieke Gezondheid GGD Twente
• Yvonne van Duijnhoven, Directeur Publieke Gezondheid, GGD & GGD GHOR Rotterdam-Rijnmond
• Joke Gaemers, Directeur Publieke Gezondheid en Veiligheid GGD Zeeland
• Sjaak de Gouw, Directeur Publieke Gezondheid GGD Hollands Midden
• H.E. Jeurissen-Meussen, Directeur Publieke Gezondheid GGD Brabant-Zuidoost
• M.S. Kleefstra, Directeur Publieke Gezondheid GGD Fryslân
• Hans Kox, Directeur Publieke Gezondheid GGD Drenthe
• Rik van der Linden, Voorzitter GGD Zuid-Holland Zuid
• José Manshanden, Directeur Publieke Gezondheid, GGD Amsterdam
• Moniek Pieters, Directeur Publieke Gezondheid, GGD Gelderland-Zuid
• Nicolette Rigter, Directeur Publieke Gezondheid GGD regio Utrecht
• Astrid Schulting, directeur Publieke Gezondheid GGD IJsselland
• A.R.J. Stumpel, Directeur Publieke Gezondheid GGD Gooi en Vechtstreek
• Bert van de Velden, Directeur Publieke Gezondheid Kennemerland GGD Kennemerland
• Foodwatch
• Marjon Bachra, directeur/bestuurder JOGG 44. Wouter Bos, CEO Coöperatie Menzis
• UNICEF Nederland
• Janine Luten, algemeen directeur, GroentenFruit Huis
• Frederic van Kleef, managing director Aletta Jacobs School of Public Health

Wetenschappers en Artsen

• Prof. Dr. Ir. Joline W. J. Beulens, Hoogleraar epidemiologie van leefstijl en cardiometabole aandoeningen. Amsterdam UMC, locatie Vrije Universiteit
• Dr. Maurits de Brauw, bariatrisch chirurg Spaarne Gasthuis
• Prof. Dr. Ir. Ingeborg A. Brouwer, Afdeling Gezondheidswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam
• Prof. dr. Erik Buskens, Hoogleraar HTA UMCG en FEB RUG
• Prof. Dr. Semiha Denktaş Erasmus Universiteit Rotterdam
• Dr. Ir. Coosje Dijkstra, Universitair Docent Vrije Universiteit
• Sanne Djojosoeparto MSc, Postdoctoraal onderzoeker, leerstoel groep Consumptie en Gezonde Leefstijl, Wageningen University & Research
• Prof dr. E. R. Engelen, Hoogleraar Financiële Geografie, Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen, Universiteit van Amsterdam
• Prof. dr. Oscar H. Franco, FESC, FFPH UMC Utrecht
• Luc Hagenaars, PhD, University of California San Francisco
• Dr. Jutka Halberstadt, universitair docent kinderobesitas, Vrije Universiteit Amsterdam
• Prof. dr. Jochen O. Mierau, Rijksuniversiteit Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen, Lifelines
• Dr. Carlijn Kamphuis, afdeling Interdisciplinaire Sociale Wetenschap, Universiteit Utrecht
• Prof. dr. Jessica Kiefte-de Jong, Population Health, Leids Universitair Medisch Centrum
• Dr. F. Kreier, Kinderarts OLVG, expertisecentrum kinderobesitas Hersenonderzoeker
• Prof. Dr. Stef P.J. Kremers, Hoogleraar Gezondheidsbevordering, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, Maastricht University
• Dr. Herman Lelieveldt, Jean Monnet Chair Europees Voedselbeleid, University College Roosevelt
• Prof. dr. Frank J. van Lenthe, Hoogleraar Sociale Epidemiologie, Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus MC Rotterdam
• Dr. Joreintje (J.D.) Mackenbach, Amsterdam UMC
• Mary Nicolaou, PhD, Assistant Professor Department of Public and Occupational Health, Amsterdam UMC, locatie Vrije Universiteit
• Dr. Maartje Poelman, Associate Professor, leerstoel groep Consumptie en Gezonde Leefstijl, Wageningen University & Research
• Dr. Carry M. Renders, Universitair Hoofddocent, Gezondheidswetenschappen, VU
• Prof. dr. mr. Anniek de Ruijter, Hoogleraar Gezondheidsrecht en -beleid, Law Centre for Health and Life, Universiteit van Amsterdam
• Prof. Dr. Ir. J.C. Seidell, Vrije Universiteit Amsterdam
• Dr. Maartje M. van Stralen, Universitair Hoofddocent Gezondheidswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam
• Prof. Dr. Karien Stronks, hoogleraar public health, Amsterdam UMC
• dr. J. M. Stuber, Amsterdam UMC locatie Vrije Universiteit Amsterdam
• Prof. mr. Brigit Toebes, Aletta Jacobs School of Public Health
• Prof. Dr. Emely de Vet, Hoogleraar Consumptie en Gezonde Leefstijl, Wageningen University and Research
• Dr. Wilma Waterlander, Universitair Docent, Amsterdam UMC
• Prof. Dr. Niek de Wit, UMC Utrecht